22 grudnia 2021 roku została zakończona ocena Ex ante Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR). Badania w wyniku postępowania konkursowego na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w latach 2020 -2021 przeprowadziło Konsorcjum, którego Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu był jednym z członków. Pozostali jego uczestnicy to Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w Warszawie, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach oraz Ecorys sp. z o.o.
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (COM(2018) 392) ocena „ex-ante” jest formalnym i merytorycznym wymogiem, bez którego Plan nie może być zatwierdzony przez Komisję Europejską i wdrażany w kraju członkowskim.
W Perspektywie Finansowej 2021-2027, lata 2021-2022 są okresem przejściowym, natomiast zasady wydatkowania środków UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2023-2027 muszą zostać ujęte w jednym Planie Strategicznym, obejmującym zarówno I jak i II filar WPR.
PS WPR to dokument rządowy obejmujący setki stron charakterystyki sektora rolnego w Polsce (Diagnoza, analizy SWOT, Identyfikacja potrzeb), ale przede wszystkim projekt ponad 90 interwencji, mających realizować cele ekonomiczne, środowiskowe i społeczne w ich wzajemnym powiązaniu. Budżet PS WPR 2023-2027 wynosi dla Polski ponad 25 mld euro. Właściwe rozdysponowanie tych środków stanowić będzie o możliwościach rozwoju i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego w najbliższych latach oraz o jego oddziaływaniu na środowisko.
Ze strony Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w realizacji badania wzięli udział pracownicy Wydziału Ekonomicznego:
- Prof. dr hab. Walenty Poczta – kierownik Zespołu UPP
- Prof. UPP. dr hab. Ewa Kiryluk-Dryjska
- Prof. UPP. dr hab. Arkadiusz Sadowski
- Prof. UPP. dr hab. Wawrzyniec Czubak
- Mgr Dorota Komisarek
Wszyscy uczestnicy Konsorcjum pracowali nad oceną całego Planu, jednak w ramach wewnętrznych ustaleń Konsorcjum, Uniwersytetowi Przyrodniczemu w Poznaniu powierzona została ocena kluczowych dla rozwoju sektora, ekonomicznych aspektów przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej, w tym m.in. analiza następujących interwencji:
- Płatności bezpośrednie (Jednolita płatność obszarowa, Płatność redystrybucyjna, Płatności związane, Płatność dla młodych rolników),
- Interwencje sektorowe: produkty pszczele oraz owoce i warzywa,
- Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność,
- Rozwój małych gospodarstw,
- Rozwój współpracy w ramach łańcucha wartości.
Prowadzone badania na podstawie wcześniej przygotowanego i zaakceptowanego przez Zamawiającego Raportu metodycznego zaowocowały licznymi, liczącymi setki stron opracowaniami. Między innymi wyniki badań zostały zawarte w ramach trzech zasadniczych modułów:
- MODUŁ I: Trafność diagnozy, analizy SWOT i zidentyfikowanych potrzeb w PS WPR;
- MODUŁ II: Ocena poszczególnych interwencji zaprojektowanych w PS WPR, ich logiki, zgodności z potrzebami oraz spójność wewnętrzna i zewnętrzna;
- MODUŁ III: Ocena systemu zarządzania i wdrażania PS WPR.
Ponadto Konsorcjum opracowało 11 raportów on going (w trybie zapytań ad hoc i przygotowania odpowiedzi) a przedstawiciele Konsorcjum uczestniczyli w licznych spotkaniach z przedstawicielami MRiRW.
Ostatecznym efektem badań prowadzonych w latach 2020-2021 jest Raport Końcowy w którym zostały zawarte najważniejsze wyniki przeprowadzonych analiz, konkluzje i rekomendacje.
Plan Strategiczny WPR został 14 grudnia 2021 roku przyjęty przez Radę Ministrów RP i 22 grudnia przekazany do Komisji Europejskiej UE.
Prof. dr hab. Walenty Poczta
Prof. UPP. dr hab. Arkadiusz Sadowski