Prof. UPP dr hab. Wawrzyniec Czubak wraz z Studenckim Kołem Naukowym Ekonomistów Agrobiznesu UPP i SKN Gospodarki Żywnościowej UEP przygotował w dniu 29 kwietnia 2020 roku debatę on-line studentów i doktorantów nt.: Agrobiznes w obliczu epidemii koronawirusa. Była to pierwsza w historii Koła i Uniwersytetu studencka debata on-line!
Przedmiotem debaty były rozważania o skutkach epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 dla obecnej i przyszłej sytuacji rolnictwa oraz szeroko pojętego agrobiznesu. Właściwa strategia mikroekonomiczna gospodarstw rolnych i firm agrobiznesu oraz próby politycznego przeciwdziałania, czy choćby ograniczania, wpływu kryzysu wymagają zgromadzenia wiedzy o uwarunkowaniach i zagrożeniach stabilności agrobiznesu w warunkach obecnej epidemii i szacowanych przemian, jakie nastąpią w funkcjonowaniu sektora. Debata miała formę panelu dyskusyjnego, a wypowiedzi eksperckiej w panelu udzielili:
- Emilian Rusiniak, student 3 roku I stopnia na kierunku Finanse i rachunkowość UPP
- Paulina Peplińska, studentka 1 roku I stopnia na kierunku Finanse i rachunkowość UPP
- Paweł Owczarek, student 2 roku II stopnia na kierunku Ekonomia UPP
- Mateusz Cielecki, student 3 roku I stopnia na kierunku Finanse i rachunkowość UPP
- mgr Łukasz Kryszak, doktorant w Katedrze Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej UEP
- mgr inż. Krzysztof Pawłowski, doktorant w Katedrze Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie UPP
Moderatorem był Wawrzyniec Czubak, a w debacie łącznie brało udział 25 osób - studentów, doktorantów i pracowników naukowych UPP i UEP w tym dziekan WE-S prof. dr hab. Walenty Poczta i dr hab. Anna Matuszczak,
profesor w Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, Kierownik Katedry Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej.
Poruszane w debacie zagadnienia obecnej sytuacji agrobiznesu w okresie pandemii dotyczyły wielu wątków. Wymiana poglądów prowadziła do następujących wniosków (spostrzeżeń):
- sektor rolny, i powiązane z nim ogniwa agrobiznesu, nie są wyizolowane i stanowiąc spójne ogniwo całości życia gospodarczego i społecznego odczują konsekwencje pandemii. Zasięg kryzysu ma charakter globalny, a skutki są wielowymiarowe;
- na wielu rynkach, np. wołowiny, trzody chlewnej, drobiu, zbóż, warzyw, ziemniaków, zwierząt futerkowych, już ujawniły się pierwsze i silne oznaki zmian cen i zachwiania równowagi popytowo podażowej;
- na rynkach zagranicznych (nie tylko Azjatyckich ale i Europejskich) doszło do zahamowania popytu, co szczególnie mocno dotyka krajowych producentów tych produktów, które w dużej części są eksportowane i ich wytwarzanie uzależnione jest od sprzedaży zagranicznej (wołowina, drób, wieprzowina, mleko i produkty mleczne);
- w eksporcie krajowej produkcji pojawiają się kwestie związane z transgraniczną swobodą przemieszczania się i rosnącymi kosztami transportu;
- na rynku pracy brakuje dotychczasowych pracowników sezonowych (zwłaszcza z Ukrainy) ze względu na obostrzenia w przemieszczeniu się osób. Konieczne będzie szybkie otwarcie granic dla uruchomienia migracji pracowników sezonowych;
- w ujęciu rynkowym ujawniają się pierwsze symptomy zerwania łańcuchów logistycznych, a to z kolei prowadzi do przerwania łańcuchów produkcyjnych;
- problem koronawirusa potęguje nakładanie się innych bieżących wyzwań, jak choćby susza i krytyczna sytuacja hydrologiczna w rolnictwie, ASF oraz ptasia grypa;
- na poziomie mikroekonomicznym, tj. chowu trzody chlewnej, bydła i drobiu oraz wielu upraw, rolnicy zmagają się z ryzykiem zakażenia poprzez obecność w gospodarstwie wielu osób, w tym dostawców środków do produkcji, pracowników najemnych, obsługi weterynaryjnej, odbiorców produktów gotowych;
- dla gospodarstw rolnych ważne jest ustabilizowanie działalności instytucji otoczenia rynkowego, np. agencji rządowych czy banków, ponieważ sprawność ich funkcjonowania oddziałuje na bieżącą działalność gospodarstwa.
O ile sam sektor rolny w pewien sposób „broni się” sztywnością popytu, to w całym agrobiznesie problemy narastają. Wobec tych nawarstwiających się wyzwań, w których dziś centralnym punktem jest kryzys wywołany pandemią koronawirusa, rosną oczekiwania wobec państwa i skutecznej polityki rolnej. Podkreślaną w dyskusji ułomnością obecnie prowadzonych działań państwa (w formie redukcji danin państwowych) jest fakt, że rolnictwo jest niewielkim ich beneficjentem z tego powodu, że obciążenia fiskalne i podatkowe są w rolnictwie relatywnie niewielkie. Potrzeba zatem silnych i zdecydowanych działań na rzecz utrzymania popytu. Chodzi tu nie tylko o wewnętrzny popyt na żywność (choć także, bo zablokowanie sektora HoReCa ma wpływ na spożycie żywności), ale przede wszystkim eksport. Działanie musi dotyczyć zarówno generalnie wsparcia eksportu, ale też ochrony przemysłu rolno-spożywczego, kluczowego ogniwa w łańcuchu żywnościowym i eksporcie.
Dyskusja nad jakże aktualnym i ważnym problemem sytuacji agrobiznesu w obliczu epidemii koronawirusa, wymiana i konfrontacja poglądów oraz doświadczeń prowadziły do zdefiniowania obecnej sytuacji i potencjalnych przyszłych konsekwencji epidemii koronawirusa dla sektora rolnego i jego najbliższego otoczenia gospodarczego. Wyzwaniem generalnym jest utrzymanie potencjału wytwórczego agrobiznesu i ciągłości jego funkcjonowania.
Sukces tej debaty stał się inspiracją do kontynuacji dyskusji i jej pogłębienia i poszerzenia. Już dziś zapraszam na do udziału w kolejnych panelach, dotyczących:
- Agrobiznes w obliczu kryzysu wywołanego epidemią koronawirusa – krajowa debata naukowa
- Agribusiness facing the coronavirus crisis – international academic debate
- Obszary wiejskie w obliczu epidemii koronawirusa
- Studenci i studiowanie w czasie (i po) epidemii koronawirusa.
Prof. UPP dr hab. Wawrzyniec Czubak
